Vijf vragen aan juf Dorien Lugtenberg over
schaduwbegeleiding in de klas

“Schaduwbegeleiding in de klas, dat gun ik eigenlijk al mijn schoolkinderen die de overstap maken tussen twee scholen of die, zoals Milan, vanuit een voortraject starten op school. Ik zie de schaduwbegeleiding als één grote cadeaubox die Milan heeft gehad” vertelt Dorien Lugtenberg.

Dorien Lugtenberg is leerkracht op speciaal basisonderwijsschool De Ambelt in Zwolle. In augustus 2020 startte Milan bij Dorien in groep 3 met schaduwbegeleiding vanuit autismehuis De Toren. Voordat Milan naar de Ambelt ging, heeft hij intensieve dagbehandeling gevolgd bij De Toren. Wij stelden Dorien 5 vragen over schaduwbegeleiding in de klas.

Heeft Milan nog veel moeten leren om mee te kunnen draaien in de klas? Kun je een aantal voorbeelden noemen?

Met Kayleigh of Sanne aan zijn zijde heeft hij zich snel en goed aangepast. Natuurlijk heeft hij ook dingen moeten leren. Milan bloeit echt op door succeservaringen. Positief belonen is voor hem een hele goede motivator om te leren.

Milan wilde bijvoorbeeld in het begin heel graag contact met andere kinderen maar hij wist nog niet goed hoe hij dat moest aanpakken. Dan ging hij bijvoorbeeld kinderen aanraken of aantikken. Voor hem was dat een manier om contact te zoeken. Bij ons op de Ambelt hebben we de regel. “We blijven van andere kinderen af, we raken andere kinderen niet zomaar aan, want dat vinden kinderen vervelend.” Toen hebben we met hulp van Kayleigh en Sanne, die er dan echt bewust dichtbij gingen zitten, tijdslotjes gemaakt van een halfuurtje. Als het dan lukte om een halfuur niet aan een ander kind te zitten, kreeg hij een munt. Die ging dan in de beloningsbuis en hij zag dan ook dat dat goed was. Vanuit deze hele kleine stapjes, zijn we Milan gaan belonen. “Wat pak je dat goed op! Sticker. Wat goed Milan! Twee dikke duimen” Hij ging echt leren vanuit succeservaringen.

Milan kan ook een hele harde werker zijn. Maar iedereen heeft zijn dag wel eens niet. Als Milan zo’n ‘off-day’ heeft, kan hij ook echt zijn kont tegen de krib gooien en dan doet hij helemaal niets meer. Toen hebben we met Milan afgesproken: ‘als we zien dat jij je best doet en we zien dat je gemotiveerd bent, dan hoeft niet alles af, maar als we zien dat je bewust niets doet en je best niet wilt doen, dan verwachten we van je dat je het werk afmaakt, desnoods in je eigen (leuke) tijd.
Zo’n kleine duidelijke afspraak heeft Milan zo geholpen. Het is een trigger voor hem om toch zijn best te doen. Dan ga je vanuit het positieve werken en dat motiveert hem enorm. Duidelijkheid, consequent leerkrachtgedrag, succeservaringen opdoen, werken vanuit een positieve benadering zijn stelregels voor Milan, daar werkt hij voor en daar doet hij het prima op.

Hoe heb je de schaduwbegeleiding in de klas ervaren als leerkracht ervaren? Je krijgt er toch een extra stoeltje bij in de klas.

Voor mij als leerkracht was het nieuw om een leerling vanuit een voortraject van De Toren in de klas te krijgen. Dat was in het begin ook wel even zoeken. Niet alleen voor mij maar ook voor de klas. We werken standaard al met 2 gezichten voor de klas (een groepsleerkracht en een pedagogisch leerlingbegeleider. Daar kwam dus nu een derde gezicht bij. Kayleigh op  maandag, dinsdag en woensdag en Sanne op donderdag en vrijdag. Met 2 mensen is het al afstemmen, wie doet wat en dat is met een derde persoon erbij nog meer afstemmen. Maar toen dat eenmaal duidelijk was, verliep dit proces eigenlijk heel natuurlijk.

Kayleigh en Sanne zijn echt heel dichtbij Milan begonnen in de klas. Eerst de stoel naast Milan. Toen we merkten dat dat goed ging, ging de stoel achter Milan en zo werd er telkens meer afstand gecreëerd. We hebben er een mooi proces van gemaakt. Op basis van respect hebben we goed met elkaar kunnen samenwerken. We konden tegen elkaar zeggen wat we dachten en wat we van elkaar verwachtten.

Vanaf het begin hebben Kayleigh en Sanne ook gezegd; “Ik zit als schaduw in de klas maar jij hebt de lead”. Je mag ons overrulen als je merkt dat dit nodig is. Ik vond dat als persoon wel eens lastig, maar ze stonden daar voor open en konden daar heel natuurlijk mee omgaan. De back-up voor Milan in de klas was erg fijn. Op momenten dat het voor Milan even lastig werd in de klas, moeilijk, boos, of na een pauze onrustig, dan kon ik Milan even ‘loslaten’ en mij focussen op de rest van de groep. Ik wist dan dat Milan bij Kayleigh of Sanne in goede handen was.

Met 14 leerlingen in de klas kun je niet iedere leerling in de klas de individuele begeleiding geven die je zou willen. Ik zie het dan ook echt als een grote cadeaubox voor Milan dat hij dit heeft gehad. Hij heeft gekregen wat ik andere kinderen ook heel graag zou gunnen. Dit heeft hem heel goed gedaan.

Hoe is het voor jou als leerkracht dat de schaduwbegeleiding nu is gestopt?

De schaduwbegeleiding in de klas is inmiddels gestopt. Kayleigh en Sanne hebben ‘het stokje’ in goed vertrouwen aan ons overgedragen. Als we nog tegen vragen of moeilijkheden aanlopen kunnen we altijd contact met ze opnemen. Dat is fijn om te weten.

Als leerkracht kijk ik trots terug op deze waardevolle en leerzame periode. En kijk eens waar we nu staan! Milan gaat naar school!

Over de Ambelt in Zwolle
De Ambelt is een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs waar betrokken professionals samenwerken binnen de maatschappelijke opdracht om onderwijs te bieden aan leerlingen met psychiatrische- en gedragsproblemen en maatwerk te leveren in hun ondersteuning. Zo werken zij met de leerlingen aan hun toekomst. www.ambelt.nl